4e projectbijeenkomst; welke krachteffecten beinvloeden een vliegtuig?

In memoriam Rolf Tjassens †, 30 mei 2022.

Op 25 mei 2022 kwam het bouwteam weer bij elkaar om de technische stand van zaken door te nemen. Waar staan we met de website? Waar staan we met de bouw van het eerste model? en Welke basiskennis hebben we verder nodig om te gaan bouwen? Deze vragen zijn behandeld in de bijeenkomst. Te gast was Rolf Tjassens, hij heeft de afgelopen jaren veel onderzoek verricht naar het vliegveld Ubbena Zeijen. Op dit vliegveld heeft de Helpman 1 gevlogen en nog vele andere vliegtuigen van o.a. Groningse makelij.
Rolf heeft ons geweldig geholpen met het maken van deze website en heeft met zijn eigen website veel informatie over het vliegtuig verzameld. Een goudmijn mag je wel stellen, vele krantenartikelen met technische gegevens en veel foto’s. In onze vorige bijeenkomst was er al een discussie gestart over de afmetingen van het originele vliegtuig en de huidige bouwtekening. Teamlid Barry heeft met zijn technisch visuele know-how het één en ander uitgezocht. Nu Rolf aanwezig was met al zijn kennis, kwamen we weer een flink stuk verder waar we op moeten letten met het bepalen van de afmetingen, afkomstig van de oude foto’s en de precies beschreven technische details uit de krantenartikelen. Met Rolf zijn parate kennis van de krantenartikelen was het een inspirerende geschiedenis les. Hierdoor genoten we de dagen daarop nog volop na en ontwikkelde we nog meer vragentekens…….natuurlijk willen we alles weten van de Helpman 1. Misschien moesten we dan toch maar eerst een tijdmachine gaan bouwen in plaats van een replica?!
Voorlopig was dit de laatste workshop betreft de theorie over vliegen en hoe deze toegepast wordt in de onderdelen van een vliegtuig.
Hoe kunnen we vliegen en waardoor kan dit?
Waar hier in de workshop de nadruk op lag was het beseffen dat de effecten van luchtstroom tijdens het vliegen verassende uitwerkingen heeft op het vliegtuig en constructie. Denk bijvoorbeeld aan het haak-effect en neveneffect, tijdens het sturen met alleen het rolroer gaat het vliegtuig gieren (haak-effect). Tijdens het sturen met alleen het roer, gaat het vliegtuig rollen (neven-effect).
Luchtweerstand en statica, dit was samengevat de les. Met name gingen we in op wat de effecten van krachten (o.a. door luchtweerstand) zijn op het vliegtuig? Hoe de vorm van het vliegtuig hier aan bijdraagt? en Hoe je rekening kunt houden met variabele krachten en momentkracht (kracht x arm = moment)? Stel je veranderd het gewicht van de motor, wat voor invloed heeft dit op het vliegtuig en het vlieggedrag?
Nu de basis is gelegd, zien we er naar uit om een aantal gastsprekers uit te nodigen die in de afgelopen jaren ervaring hebben opgedaan met bouwen van oude vliegtuigen en er daad werkelijk mee vliegen. Deze bijenkomstenverslagen zullen worden gedeeld in onze blog.
Het bouwen van ons 1e startmodel gaat gestaag verder. De bijgevoegde foto’s laten mooi zien dat er minutieus wordt gekeken naar bouwtechnieken, maar ook waar we tegenaanlopen betreft de technische tekening. Want dit is onze “heilige graal” als het aankomt op doordachte constructietechnieken en vlieggedrag, van de replica.

De eerste stappen in het maken van ons model
Al doende leert men. We bestuderen ook andere bouwtechnieken

3e projectbijeenkomst; hoe kunnen we vliegen?

Op 20 april 2022 vond de 3e projectbijeenkomstplaats in de innovatie werkplaats van Platform de Wijert. We mochten hier te gast zijn en onze kennis verder verrijken rondom het bouwen van een vliegtuig en welke activiteiten er nog meer op stapel staan. Met een DIY experiment, werd een eigen vleugel gebouwd en getest op werking en stabiliteit. En jawel, de stofzuiger (met blaas functie) was ook weer mee om de nodige hilariteit te weeg te brengen en om de bouwsels te laten vliegen.

De stemming zat er bij de bijeenkomst goed in, door het bezoek aan vliegveld Hoogeveen, op zaterdag 16 april. Met alle inzichten en ervaringen van toen werd er gestart met een vervolgworkshop; hoe vliegt een vliegtuig? en hoe gebruiken luchtstroom en vleugelvormen/ -standen tijdens het vliegen? Wat is de reden dat vracht en brandstof uiterst precies moet worden gebalanceerd?
Aansluitend volgde de experimenteer opdracht; het maken van je eigen vliegtuigvleugel met papier. Met een A4 en een draadje is het mogelijk om een vleugel te laten “vliegen”. Echter een vleugel alleen is onstabiel, dus moet er iets toegevoegd worden om deze stabiel te krijgen. Lekker spelen, lachen en totaal verassende bouwsel als resultaat. Elk onderdeel van een vliegtuig heeft een functie om te kunnen vliegen en om de vliegveiligheid te waarborgen. Zo ook het in-/ uitpakken van een vliegtuig met vracht heeft invloed op vlieggedrag en stabiliteit van het vliegtuig, op de grond en in de lucht.
Naast leren en spelen, was er ook ook een serieuze toon in het uitzoeken van geschikte bouwtechnieken en een betrouwbare bouwtekening. Uitvoerig werd besproken waar op moet worden gelet tijdens het bouwen van ons eerste vliegende modelletje, van ca. 60 cm spanwijdte.
Om een replica te bouwen is het plan gemaakt om opschalend te bouwen. Dat wil zeggen dat er met een klein vliegtuig wordt gestart en het vliegtuig stapsgewijs groter gaat worden. Omdat we geen ervaring hebben in vliegtuigen bouwen is dit de meest geschikte aanpak voor ons. Daarbij is het eerste model schaal 1:17, ook geschikt voor gemiddeld handige mensen om te bouwen. Zo kan jong en oud met ons mee bouwen. Het stappenplan is als volgt: we starten met de schaal 1:17, daarna 1:4, vervolgens 1:2 en eindigen met een schaal 1:1.
Bij schaal 1:2 is het vliegtuig voldoende van formaat om studie te verrichten betreft vliegeigenschappen en constructietechnieken. Door deze studie kunnen we de 1:1 replica een zo goed mogelijk vlieggedrag mee geven wat in het voordeel is van de vliegveiligheid, de vliegbaarheid en het vliegplezier.
Inmiddels is er gestart met het bouwen van het eerste model en zullen we in de aankomende bijeenkomsten daar dan ook mee verder gaan. Ook zullen er gastsprekers in ons netwerk worden uitgenodigd die meer ervaring hebben in het bouwen, berekenen en vliegen, met soort gelijke vliegtuigen als de Helpman 1. Zo lijkt de Groninger Helpman 1 veel op zijn voorganger de Franse Bleriót
Met het startmodel wordt de technische tekening in de basis op orde gemaakt, want deze is gebaseerd op foto’s. En daardoor kunnen er afwijkingen ontstaan. 1 mm op de tekening is in het echt 32mm. We hebben technische data gevonden dankzij Rolf Tjassen van Zeijen.nu, die een heel archief heeft met beeldmateriaal en artikelen van o.a. de Helpman 1. Zo wordt er op basis van deze gegevens een zo precies mogelijke bouwtekening opgezet. Een leuke, tijdrovende en heel belangrijke klus.

Op basis van de foto en camerastand worden de maten gemeten
Bouwplan Helpman 1, opschalende bouw.
Helpman 1 uit 1911 in vergelijking met de Bleriót uit 1909

Excursie vliegveld Hoogeveen; zelfgebouwd vliegtuig

,

Zaterdag 16 april 2022 viel het bouwteam van de Helpman 1 met de neus in de boter: een zelfgebouwd vliegtuig bekijken, druk vliegbedrijf, taxiënde vliegtuigen en een historische Tiger Moth bi-plane, die net weer terug is van een vlucht; “dit is heel vet!” Om nog bekender te raken met het bouwen van het vliegtuig, de Helpman 1, is er contact gezocht met Douwe van der Werff en zijn kompaan Alfons Merlijn. In een stralende zon op de grasbaan van Hoogeveen, genietend van vliegtuigen in de lucht én op de grond, dat is intens genieten op een zaterdagochtend!
En ware traktatie is het om rond te mogen lopen door de hangaar van Douwe waar zijn zelfgebouwde Pietenpol vliegtuig staat te pronken naast twee andere schitterende toestellen. Alles begint met een kopje koffie en een gesprek ….de verhalen komen los met nuttige informatie, tips en trucs. Hoewel het plezier om te gaan bouwen toeneemt, worden de mogelijke uitdagingen ook duidelijker.
Zowel Douwe als Alfons zijn echte pioniers, dat zie je, dat voel je en dat hoor je. Ze gaan niets uit de weg en zijn niet van hun stuk te brengen. Of ze nu op zoek zijn naar hout wat van ver weg uit het buitenland moet komen of een propeller dat ergens in Engeland moet worden gemaakt….ze gaan er op uit en doen het. Avonturen beleven en positief blijven, wat er ook gebeurt.
In de kantine van de hangaar staat een tweede vliegtuigromp in aanbouw. Goed is te zien hoe alle onderdelen met elkaar zijn verbonden en de precisie waarmee het houd is gevormd en bewerkt. Douwe vertelt ons over de houdsoorten die hij gebruikt bij het bouwen. Marnix, bouwteamlid van de Helpman 1 en meubelmaker, weet precies wat Douwe bedoeld met hout van goede kwaliteit……dicht op elkaar staande jaarringen, dat is geschikt hout. Echter is niet elke boom geschikt, want naast dicht op elkaar liggende jaarringen, moet de boom ook nog eens zonder vergroeiing zijn, zoals noesten en knikken. Homogeen hout noemen ze dat. Dus er komt veel kijken bij “goed’ hout voor een vliegtuig.
Oprecht zijn we Douwe en Alfons dankbaar voor een onvergetelijke dag. Iedereen keek zijn ogen uit bij de vliegtuigen en genoot van elk woord dat werd gesproken. In de gesprekken werden we geattendeerd door Alfons op een boekje uit 1910; “Een week als Vliegmensch”, geschreven is door Jan Feith. De schrijver bleek bij navraag verre familie te zijn van ons bestuurslid Marjan Feith.
Kortom, een kleine wereld vol bijzondere toevalligheden……wat allen betreft, is dit bezoek een wordt vervolgd en het goede begin om verder te komen met de replica bouw van de Helpman 1. In verbinding komen met de juiste mensen is misschien wel het belangrijkste als je iets uitzonderlijks wilt doen. Tot de volgende keer Douwe en Alfons!

Andor en Marnix bestuderen de bouwtechnieken
Houtconstructie romp
De kantine, of beter gezegd `ultimate man cave`
Geheel in stijl gekleed poseren bij de Pietenpol van Douwe
De Havilland DH.82A, Tiger Moth…wat is ze prachtig!
Poseren bij de net gearriveerde Tiger Moth. Met in het midden Alfons Merlijn (L) en piloot Wim Stapel (R)
Happy builders, vlnr: Andor, Herman, Douwe, Marnix, Barry en Ben

2e Projectbijeenkomst; waarom kun je vliegen?

Op 30 maart 2022 waren de bouwers van de Helpman 1 te gast in het Dorpshuis te Hoogkerk, daar werden ze hartelijk ontvangen en liet de koffie tijdens lessen en overleggen zich goed smaken. Bedankt voor de gastvrijheid! In deze 2e bijeenkomst lag vooral de nadruk op praktisch inzicht krijgen in vliegen, bouwen en hoe we het bouwproces maar ook de historie van de Helpman 1 brengen bij het publiek. Waarom kun je vliegen en hoe doe je dat? Deze en andere vragen werden beantwoord tijdens de bijeenkomst in een workshop, die door de bouwteamleden, Herman en Louisa, is samengesteld.
Om te vliegen heb je liftkracht nodig, ontstaan door een luchtstroom. De liftformule is een formule waarmee je kunt berekenen wat je nodig hebt om te kunnen vliegen en hoe verschillende omstandigheden het vliegen beïnvloed.
Dankzij een oud-Groninger, natuurkundige Daniel Bernoulli, 1700-1782, weten we vandaag de dag waarom we kunnen vliegen. De wet van Bernoulli maakt dit inzichtelijk. De wet zegt dat wanneer je een vernauwing in een buis hebt, de lucht sneller gaat stromen en de luchtdruk daalt. Bij een vliegtuigvleugel, een halve vernauwde buis, krijg je dus boven de vleugel een lagere druk dan onder de vleugel. Hierdoor ontstaat een opwaarts druk. En deze druk noemen we liftkracht. Als het ware wordt het vliegtuig opgetild door de lucht.
Naast deze toch wel technische workshop, werd er ook plezier gemaakt tijdens een stofzuiger experiment met pinpongballen, om het principe van lift te laten zien.
Om zelf in de “lift’ van het bouwen te komen is er een bestaand vliegtuigmodel van balsahout aangeschaft die we met z’n allen gaan bouwen, tja kinderen en volwassenen moeten blijven spelen!
De meeting eindigde iets later dan gepland, zo veel te bepraten en te beluisteren. Uiteindelijk vertrokken we, met stofzuiger en al, en het hoofd vol nieuwe ideeën en inzichten, naar huis.
Wie had dat nou gedacht, dat de luchtvaart wereldwijd inzichtelijker is gemaakt door een Groninger!

Herman legt de liftformule uit, die dankzij oud-Groninger Daniel Bernoulli is ontstaan en wereldwijd mensen helpt.

1e Projectbijeenkomst; verbinden en (ver)bouwen

Op 22 februari 2022 was de 1e projectbijeenkomst van het bouwteam namens het vliegtuigproject Helpman 1. De bijeenkomst vindt plaats in de gezellige ruimte van Wijkdeal de Wijert, hartelijk dank voor jullie gastvrijheid. Wat vooral opviel, niet iedereen kent elkaar maar toch was er al snel een verbinding onderling.
De meeste teamleden hadden elkaar nog nooit gesproken of gezien, dus kennis maken en verhalen vertellen stond met name op de agenda, naast ons motto: plezier en verbinding staat voorop. Om alvast in te komen met bouwen, samenwerken en creatief bezig zijn met vliegtuigen, was de opdracht: vouw je eigen vliegtuig en vlieg zo ver of zo lang als mogelijk. De opdracht viel in de smaak, de verbinding onderling ontstond en sinds die avond zijn er nog vele ideeën geboren. Het starten met relatief eenvoudige stappen is de opmars naar het grotere werk, namelijk in 2026 een 1:1 replica vlieg gereed hebben.

Met dank aan Jan Dirk van den Berg, voor het maken van het mooie model van de Helpman 1. Dit model is uit hout gesneden met hulp van een laser. Het model is gemaakt op basis van de originele schetsen van Henk Blouw.

Er wordt druk gevouwen met de vliegtuigjes. Zo gaan we de replica niet maken natuurlijk…..dit is een eerste stap daartoe.
Het bijna voltallige bouwteam, Helpman 1, vlnr: Jan Jaap, Marnix, Andor, Barry, Herman, Ben en Hjalmar, en online Rolf
Credits: voor Jan Dirk van den Bberg voor het prachtige model van de Helpman 1 op de voorgrond, bedankt voor de hulp!.